طرز عمل (سنه) یا نامتقارن

گره نامتقارن از روش‌های بافت فرش است که به دلیل شکل خاص به این اسم نامیده می‌شود. در این شیوه که با نام گره فارسی نیز نامیده شده و از انواع اصلی گره در قالی‌بافی است عدم وجود قرینگی وجود دارد.

شکل این گره دارای تقارن خاصی نیست و از آن برای تشکیل پرز دو لا در سطح فرش‌ فارسی ‌بافت استفاده می‌شود. در این گره بند یا خامه دور هر تار پیچ نمی‌خورد و میزان مصرف نخ یا الیاف در بافت آن کمتر از بافت فرشی است که با گره ترکی تهیه می‌شود.در این مطلب به معرفی طرز عمل (سنه) یا نامتقارن و موارد کاربرد آن می‌پردازیم.

گره نامتقارن یا میان در رفته چیست؟

این مورد به نوعی گره فارسی در قالیبافی اطلاق می‌شود که تقارنی نداشته و برای انجام آن خامه دور یکی از تارها می‌پیچد. خامه در این حالت فقط از پایین تار زیر می‌گذرد و به این دلیل بر خلاف گره متقارن، از تقارن هندسی خاصی برخوردار نیست.

انواع گره نامتقارن شامل مدل‌های گره نامتقارن راست، گره نامتقارن چپ و گره نامتقارن جفتی است.برای بافت سنه (senneh knot)) یک رشته پشم یا ابریشم دور تار چله را در بر می‌گیرد. به این شکل که این رشته پشم یا ابریشم، یک چرخ کامل به دور یک تار و یک نیم چرخ نیز به دور تار دیگر می‌زند و در مجموع یک گره باز یا سنه را تشکیل می‌دهد.

گره نامتقارن یا سنه در چه مناطقی از ایران رواج دارد؟

نام دیگر این نوع بافت گره باز بوده و در شیوه فارس بافت رواج دارد. این نوع گره و بافته‌های حاصل از آن اغلب در استان‌های شرقی، جنوب شرقی و مرکزی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم‌چنین نمونه‌های این نوع گره را می‌توان در فرش‌های تولیدی در شهرهای قم، نائین، کاشان، راور کرمان، یزد، اراک، اصفهان و ایلات ترکمن مشاهده نمود.

این گره از نظر دوام و استحکام نمونه چندان مفیدی به‌شمار نمی‌آید و در مقام مقایسه، دوام و استحکام گره‌های ترکی در بافت فرش بیشتر از گره میان در رفته یا گره نامتقارن است. به این جهت نیز کاربران و بافندگان علاقه‌مند به استحکام و دوام فرش از آن استفاده بیشتری برده و اغلب گره ترکی را جایگزین سنه در بافت فرش می‌کنند.اما از جهت زیبایی در بافت، طرز عمل سنه مورد تایید بافندگان زیادی در سراسر کشور بوده و از این جهت جذابیت لازم را داراست.

تشخیص گره فارسی یا باز

تشخیص نوع گره در فرش بافته شده قدری دشوار و در نمونه‌های ریز بافت تنها با ذره‌بین امکان‌پذیر است.برای شناسایی نوع گره باید قالی را در امتداد پود به پشت تا نموده تا بطن آن مشاهده شود. اگر حلقه گره واضح نبود و پرزها به شکل دسته‌ای کنار پودها بودند گره از نوع فارسی یا باز است.

اما اگر نخ پود به شکل خط دندانه دار بود گره از نوع ترکی است.در این مورد نیز بنا بر قانون تراکم فرش، هر قدر تعداد گره‌های فرش در واحد سطح بیشتر باشد مرغوبیت و استحکام آن زیادتر و طرح و نقشه آن واضح‌تر دیده می‌شود.